Helmut de Kruijff bakte een compleet mahjongspel van porselein.
Helmut de Kruijff maakte in 1997 een mahjongsspel van porselein. Het was een monnikenwerk, maar wel erg leuk om te doen, alhoewel porselein een nare gewoonte heeft.
Helmut de Kruijff: “Ik had al eens eerder een mahjongspel van hout gemaakt. Ik vind mahjong een leuk spel. We speelden mahjong met Jan en Ada Ketzer. Ik heb toen een mahjongspel van hout gemaakt. Dat gebruikten de kinderen als blokkenspel. Daardoor zijn er wat stenen verloren gegaan. Toen ik jaren later aan de slag ging met porseleinklei, dacht ik: dit is leuk materiaal om een nieuw mahjongspel van te maken. Nou, dat heb ik toen gedaan. En een kist erbij gemaakt.”
De zelfgemaakte kist meet 23 x 42 x 9 cm. Met de stenen en de fiches erin weegt hij zo’n 7,5 kilogram.
“Je moet eerst de porseleinklei uitwalsen tot een bepaalde dikte. Nou heeft het de nare gewoonte dat het steeds wil terugkeren naar zijn oude vorm. Porseleinklei heeft een soort geheugen. Om het vlak te krijgen moet je dus heel geduldig walsen, walsen en nog eens walsen, tot je uiteindelijk een mooi plat vierkant hebt van de gewenste dikte. Als je klei uitrolt, dan duw je de moleculen in een bepaalde richting, de onderkant wordt uitgerekt, de bovenkant wordt dichter bij elkaar gebracht. En als je dan denkt dat het vlak is en je gaat het drogen, dan trekken die moleculen weer naar elkaar toe. Je ziet dat sommige stenen daardoor een beetje rond zijn getrokken.”
Als het deksel is verwijderd worden de porseleinen stenen zichtbaar en rechts de porseleinen fiches.
“Na het drogen heb ik de stenen geslepen met een slijpsteen- om ze mooi haaks en plat te krijgen. Ik had een malletje gemaakt. Ik haalde de stenen langzaam langs de slijpsteen. Eerst de zijkanten en dan de onder- en bovenkant en dan had ik ze op dikte.
Toen de klei heel goed droog was, heb ik een glazuur op de stenen aangebracht en ze laten bakken tussen de 1000 en 1200 graden. Toen had ik m’n witte stenen. Voor een mahjongspel heb je 144 stenen nodig. Ik had er 170 gemaakt, want er barst wel eens wat in de oven.
Toen de stenen afgekoeld waren, heb ik ze beschilderd met een soort glazuurverf. Dat is een heel precies werkje. De afbeeldingen van de stenen heb ik uit een boekje gehaald. Een heel dun boekje van zo´n tien bladzijden en daar stonden dan deze voorbeelden in. Die heb ik gewoon overgenomen. Ik had toen nog een hele vaste hand. De bamboes waren het moeilijkste. Die rechte lijnen met haakse hoeken zijn heel lastig om te schilderen. Gelukkig kun je de verf er nog afvegen als het fout is, maar als de verf eenmaal ingebakken is niet meer. De verf trekt namelijk in de ondergrond. Je voelt het er wel iets bovenop liggen maar het is toch in de onderglazuur getrokken. Daarna wordt de glazuurverf ingebrand op zo’n 600 graden en verschijnen de werkelijke kleuren.”
De stenen meten 44 x 23 x 13 mm.
De kringenstenen hebben blauwe kringen en ongewone patronen.
De bamboestenen zijn beschilderd met zwarte ‘verf’.
De tekenstenen hebben geen zwarte maar rode ‘cijfers’ en blauwe myriadetekens.
De winden, draken en gelukstenen.
De acht seizoenen in twee reeksen: rood en groen.
Helmut de Kruijff is niet tevreden over de rode kleur op zijn stenen. “Dat had echt fel rood moeten zijn. Maar de kleurstof die ik heb gekocht is op de een of andere manier bruin geworden. En ook de leverancier kon me dat niet vertellen hoe dat kon gebeuren. Ik heb alles precies volgens het boekje gedaan.”
Helmut de Kruijff bedacht ook vier soorten fiches voor zijn spel.
Helmut de Kruijff bedacht ook vier soorten fiches voor zijn spel.
Is gesigneerd: H. de Kruijff, oktober 1997.
