Een uitzonderlijk mooi spel.
De adel deed natuurlijk ook mee aan de mahjong-rage uit de jaren ’20 van de vorige eeuw, maar was het aan zijn stand verplicht te spelen met een niet alledaags spel. De baron en barones Van Zuylen van Nijevelt van de Haar bezaten een uitzonderlijk mooi spel, waarmee veel en ook ruw is gespeeld. Het staat nu, enigszins verborgen, in de duistere Ridderzaal van Kasteel de Haar.
De bovenkant van het adellijke spel.
Het komt niet vaak voor dat zowel het mahjongkistje als de stenen van het spel buitengewoon mooi zijn uitgevoerd. Een mahjongspel werd nooit door één persoon gemaakt, maar door een exporteur samengevoegd uit aanvoer van heel wat kleine huisbedrijfjes. Hier zijn uitsluitend producten van topkwaliteit en grote schoonheid gebruikt.
Liefde, list en bedrog. Iedere Chinees herkent meteen dit tafereel.
Het schuiflaatje van het mahjongkistje toont een tafereel uit een beroemd Chinees drama, dat geschreven werd in de 16de eeuw maar nog steeds met veel succes wordt opgevoerd. Het is een liefdeskomedie en heet: Het verhaal van de westelijke vleugel, Een verliefde student, een smachtende schoonheid, een onverbiddelijke moeder en een slimme bediende zorgen voor spanning, ontroering, tranen en veel gelach. Aan het eind komt alles goed.
Op de zijkant staan spelende kinderen afgebeeld. Hier voetballen ze met een soort badminton shuttle.
Aan alle kanten is het kistje beschilderd, De twee zijkanten tonen spelende kinderen. Op de bovenkant vliegt een vogeltje snel weg en op de achterkant zijn fraaie bloemen geschilderd.
Op de rechter zijkant spelen de kinderen met krekels, die ze in doosjes hebben gevangen.
Als het schuifpaneeltje verwijderd is, wacht een nieuwe verrassing: op de vijf laden zijn in goudverf Chinese karakters gekalligrafeerd, vier per lade. Ze duiden een vaardigheid, een bloem, een wind en een beroep aan.
De vier vaardigheden zijn musiceren, schaken, schrijven en schilderen. De vier bloemen: pruimenbloesem, orchidee, bamboe en chrysant. De vier winden: oost, zuid, west en noord. De vier beroepen zijn: visser, houthakker, boer en geleerde.
Wat de karakters op het vijfde laatje – waarin de fiches, dobbelstenen en andere accessoires – willen zeggen is ongewis. Volgens onderzoeker Jan Keevel betekent het alleen maar: dit spel is op de traditionele wijze gemaakt. Dr. Mahjong vermoedt dat er staat: dit spel is vervaardigd door de firma Sung San Chai. Dit bedrijf verkocht omstreeks 1924 dit soort prachtige spellen in Amerika. Daarbij dient te worden aangetekend dat dr. Mahjong het Chinees niet machtig is.
Op de laatjes zijn – heel ongewoon – karaktertekens gekalligrafeerd..
De baron en barones besloten de ruïne van kasteel De Haar te herbouwen tot een architectonisch pronkjuweel.
Baron Étienne van Zuylen van Nyevelt van de Haar erfde in 1890 de ruïne van kasteel de Haar. Dankzij zijn huwelijk met de puissant rijke barones Hélène de Rothschild kon hij het voorvaderlijk kasteel schitterend laten verbouwen door meester-architect Pierre Cuypers.
Meester-architect Pierre Cuypers maakte er een schitterend kunstwerk van.
Het kasteel telt talrijke vertrekken, een imponerende centrale hal en een zogenaamde Ridderzaal. Daar, in dat duistere vertrek, bevindt zich het fraaie mahjongspel, achteraf tussen de drankflessen. Het valt nauwelijks op en je moet een kenner zijn om in het schemerduister in het kistje een prachtig mahjongspel te vermoeden.
In de Ridderzaal, op een achteraf tafeltje, is het buitengewone mahjongspel beland. Ra-ra, waar is het?
Bovenstaande foto is opgepimpt om nog iets te kunnen zien in het schemerduister. Het mahjongspel bevindt zich buiten het kader van de foto, geheel links tegen de achtermuur van het vertrek. Dit was de zaal waar de bewoners en hun gasten converseerden en consumeerden.
De bamboe-stenen.
De kringen-stenen.
Het laatje met de tekenstenen.
De winden, draken en de gelukstenen.
De gelukstenen zijn uniek. Ze zijn prachtig gesneden en gekleurd.
Het pronkstuk van dit spel zijn de gelukstenen, zeldzaam getooid met dieren, al gaat het in de bovenste rij niet om die vogeltjes maar om de bomen: pijnboom, cipres, parasolboom en mahonieboom. Overigens vindt de Amerikaanse mahjongexpert Gregg Swain het beestje op de eerste steen meer op een vleermuis lijken dan op een vogel. De tweede rij stenen verbeeldt een tijger, een luipaard, een leeuw (ja, echt!) en een olifant.
De tekst op het onderste laatje was moeilijk te begrijpen.
Over de tekst op dit laatje zijn de ‘geleerden’ het dus niet eens. Wel zijn ze unaniem van mening dat die profane pokerstenen beslist niet thuis horen in dit buitengewoon mooie mahjongspel.
Video: Verborgen schat op kasteel De Haar.
Met dank aan Kasteel de Haar en Jan Keevel.
